Paragraaf Weerstandsvermogen en Risicobeheersing

Er worden tijdelijk minder vergunningen (in het kader van de Wet natuurbescherming) verleend aan plannen / projecten / activiteiten die kunnen leiden tot overschrijding van de kritische depositiewaarde voor stikstof voor een specifiek habitattype in het betrokken (Natura 2000) gebied.

• De Afdeling Bestuursrechtspraak van de Raad van State heeft geoordeeld dat het Programma Aanpak Stikstof (PAS) in strijd met de Habitatrichtlijn is vastgesteld en de PAS onverbindend verklaard, oftewel het gebruik van het PAS als kader voor ‘toestemmingsbesluiten’ verboden.
• Forse overbelasting stikstofdepositie in de natuur.
• Europese verplichting in het kader van de Vogel- en Habitatrichtlijn om natuur te behouden.

• Voorgenomen plannen (waaronder woningbouw en economische projecten) gaan niet door / krijgen vertraging / projecten komen (tijdelijk) stil te liggen.
• Binnen projecten moeten aanvullende (bron)maatregelen worden genomen met bijbehorende financiële en tijdsconsequenties.
• Bereikbaarheid komt in het geding door vertraging / opschorting van mobiliteitsprojecten.
• Juridische / contractuele consequenties ten gevolge van vertraging.
• Omgevingsdiensten: fluctuaties / (tijdelijke) stijging werklast / capaciteitsbehoefte t.b.v. uitvoering vergunningverlening en handhaving Wet Natuurbeheer.

De Afdeling Bestuursrechtspraak van de Raad van State heeft op 29 mei 2019 het gebruik van het PAS als kader voor ‘toestemmingsbesluiten’ verboden. Dat heeft direct gevolgen voor het vaststellen van plannen, projecten én voor vergunningverlening als die kunnen leiden tot een toename van de uitstoot van stikstofoxiden of ammoniak. Die stoffen komen vrij bij alle verbrandingsprocessen en door ammoniakemissies in de landbouw. De voornaamste bronnen zijn verkeer, industrie, landbouw en bronnen uit zee (algen en scheepvaart).
Er moet een herbeoordeling plaatsvinden voor alle nog niet onherroepelijke plannen of projecten waarvan uit een AERIUS-berekening is gebleken dat de toename van de depositie:

• Onder de drempelwaarde van 0,05 mol/ha/jaar blijft. De in het PAS gehanteerde drempelwaarden zijn volgens de Afdeling niet goed onderbouwd en mogen daarom niet langer worden gebruikt (zolang de onderbouwing niet is verbeterd), óf:
• Binnen het PAS gemeld moest worden. Dit was het geval voor alle projecten met een depositie groter dan 0,05 en kleiner dan of gelijk aan 1 mol/ha/jaar, zolang er althans nog voldoende depositieruimte beschikbaar was, óf:
• Groter is dan 1 mol/ha/jaar (en dus binnen het PAS vergunningplicht), maar waarvan de vergunning nog niet onherroepelijk is. Dat is het geval wanneer tegen het besluit bezwaar is gemaakt of beroep is ingesteld.

De uitspraak heeft mogelijk betrekking op projecten van gemeenten, waterschappen en provincie in Zuid-Holland. Het merendeel van deze projecten betreft woningen; daarnaast betreft het bedrijventerreinen, industrie, landbouw en infrastructuur. Daarmee staan ook het realiseren van beleidsambities t.a.v. met name woningbouw, bereikbaarheid, economie, waterveiligheid en transitie landbouw onder druk.

• Deelnemen in landelijke werkgroepen met de twaalf provincies én het Rijk om ontstane problematiek in kaart te brengen en te adviseren over oplossingen en de te nemen maatregelen in het kader van de Wet stikstofreductie en Natuurherstel (2021).
• Gezamenlijk met de andere elf provincies en de ministeries van LNV en I&W het oprichten van een vorm van een stikstofbank.
• Werken aan stikstofemmissiereductie in actielijnen en gebiedsgerichte aanpak en natuurherstel om zo de overbelasting van stikstof op Natura 2000-gebieden te verminderen.
• Treffen van benodigde (salderings-)maatregelen bij de aanleg en vernieuwing van infrastructuurprojecten om te voldoen aan de wettelijke drempelwaarde.
• Analyseren van provinciale beleidsopgaven waarbij sprake is van stikstofbijvangst om mogelijk te gebruiken voor opgaven die stikstofruimte nodig hebben.
• Opstellen en uitvoeren van stappenplan / lijst van te nemen maatregelen naar mate van effectiviteit gericht op de drie sporen in de gebiedsgerichte aanpak, namelijk van natuurdoelanalyses, bronnenaanpak en koppeling provinciale opgaven.
• Natuurontwikkeling versnellen om te voldoen aan de internationale verplichtingen om de natuur te behouden.
• Regievoeren op gebiedsgerichte aanpak met stakeholders gericht op stikstofreductie en natuurherstel.

Het parlement heeft de Wet stikstofreductie en natuurherstel aangenomen, waarmee afspraken zijn gemaakt voor vermindering van stikstofdepositie en extra financiële middelen voor bronmaatregelen en natuurherstel. In 2020 is het Stikstofregistratiesysteem (SSRS) vastgelegd waarmee, naast andere vormen van salderen, vergunningen voor woningbouw verleend zijn. Tevens zijn beleidsregels salderen vastgesteld waarmee door middel van verleasen en extern salderen vergunningen verleend kunnen worden voor nieuwe projecten. Vanwege de forse overbelasting van stikstof op Natura 2000-gebieden zullen veel nieuwe activiteiten en projecten nog te maken krijgen met vertraging of kan het mogelijk zijn dat geen vergunning verleend kan worden.

Vooralsnog zijn in de Begroting 2021 extra middelen opgenomen voor onderzoek en proceskosten ten behoeve van de uitvoering van de beheersmaatregelen. Eventuele gevolgschade in de vorm van cofinanciering met het Rijk van bronmaatregelen of natuurherstel of bijdragen van de provincie aan maatregelen om woningbouw mogelijk te maken is nog onzeker en voorstellen daarvoor worden in de Voorjaarsnota 2021 en volgende begrotingen opgenomen.