Belang grondbeleid (functies voor de provincie)
Provinciale Staten hebben op 31 januari 2018 de nota ‘Naar een opgavegericht Grondbeleid’ 2018-2021 vastgesteld. Dit vormt de basis voor uitvoering van het grondbeleid in 2020.
Grondbeleid is een belangrijk instrument om provinciale doelen te bereiken. Het omvat beheer en exploitatie van eigen gronden en aan- en verkoop van gronden voor met name groene en grijze doelen. Daarnaast worden expertises op het gebied van haalbaarheid, uitvoerbaarheid, planeconomie en contractering op het gebied van grondbeleid ingezet voor beleids- en doelrealisatie. De provincie kiest voor een opgavegericht grondbeleid met een aantal kernwaarden waaraan voldaan moet worden.
Conform het kwadrantenmodel van de Nederlandse School voor het Openbaar Bestuur (NSOB) kan de provincie haar doelen bereiken volgens vier onderscheiden strategieën: in de rol van de rechtmatige, presterende, samenwerkende of meewerkende overheid. Deze strategieën kunnen in samenhang met elkaar worden gevoerd. Belangrijk is echter de notie in al deze strategieën, inclusief bovengenoemde expertises, de ruimtelijke implicaties van het provinciaal beleid te regelen.
De focus op de opgave en op betrokken partners vraagt maatwerk om samen met partners slimme oplossingen te zoeken en om strategische waardering van bestaande grondposities. Dit laatste kan tot de afweging leiden om grondposities ook vast te houden.
Zoeken naar maatwerkoplossingen en strategisch waarderen van provinciale grondposities is een vast onderdeel van de provinciale werkwijze.
Binnen het vernieuwde grondbeleid worden 10 kernwaarden gehanteerd waaronder:
- grondbeleid is marktconform door taxaties en verstoort de markt niet;
- grondbeleid is transparant; uitgifte en verkoop is transparant en volgens het beginsel van level playing field;
- grondbeleid is gericht op economisch en maatschappelijk waardebehoud;
- strategische aankopen zijn mogelijk als Gedeputeerde Staten daartoe besluiten.
De provincie beschikt over een aantal publiekrechtelijke middelen om haar doelen te bereiken, zoals onteigening en voorkeursrecht. Binnen de nieuwe Omgevingswet zal de provincie deze middelen blijven behouden. Bij onteigening wordt in de nieuwe Omgevingswet het principe doorgevoerd dat de overheid die onteigent tot die onteigening besluit. Nu vergt dat een besluit van de Kroon. Dit zal worden geregeld in de Aanvullingswet Grondeigendom, waarvan verwacht wordt dat die, op basis van de Omgevingswet, op z’n vroegst in 2022 van kracht wordt. In 2019 is gestart, als onderdeel van het programma invoering Omgevingswet, met de implementatie van de aanvullingswet grondeigendom binnen de provincie.
In 2018 zijn, op basis van de nieuwe nota ‘naar een opgavegericht grondbeleid’ het Handelingskader pacht 2018-2021 en het Handelingskader Strategisch bezit en aankopen door GS vastgesteld. Ook is voor de groene opgaven het Handelingskader vervreemding gesubsidieerde grond door GS beschikbaar. Jaarlijks nemen GS een besluit over de pachtprijzen. In 2019 is het pachtprijzenbesluit 2020 door GS vastgesteld en is PS hierover geïnformeerd. Dit was het kader voor de pachtuitgifte in 2020.
Om de stikstofproblematiek aan te pakken, heeft het Rijk op 3 november 2020 een gerichte opkoopregeling opengesteld en uitvoeringsbudget aan de provincies beschikbaar gesteld. De provincie Zuid-Holland gaat deze regeling ook uitvoeren. De voorbereidingen zijn in 2020 gestart en leiden tot een vast te stellen aanpak door GS begin 2021. De looptijd van deze regeling is in ieder geval tot 2024.