Beleidsdoel 6-1 Voldoende juiste woningen op de juiste plek
Versnelling woningbouw
Om een versnelling van betaalbare en passende woningbouw en een balans tussen wonen en werken te realiseren werkt de provincie Zuid-Holland aan:
A. Versnellen van de realisatie van binnenstedelijke woningbouwlocaties (en 3ha-kaart locaties) met een groot aandeel betaalbare woningbouw binnen bestaand stads- en dorpsgebied (BSD) en nabij hoogwaardig openbaar vervoer (HOV) gepland tot 2025, onder meer door inzet van de knelpuntenpot, de Vliegende Brigade en aanpalende ontwikkelingen zoals de invulling van woningbouwimpuls van het ministerie van Binnenlandse Zaken (BZK).
Resultaten:
- Behandelvoorstel in PS besproken over budget versnellen woningbouw voor nieuwe subsidieregeling knelpuntenpot.
- Inzet Vliegende Brigade:
- Trajecten afgerond in gemeenten: Gouda (Spoorzone), Dordrecht (Stationsgebied en Spuiboulevard), Zwijndrecht (Spoorzone en Stationskwartier) en Zoetermeer (Binnenstad).
- Start nieuwe trajecten in gemeenten: Capelle aan den IJssel (Nieuw Rivium), Gorinchem (Vleugels van Gorinchem), Hillegom/Lisse/Teylingen (diverse projecten), Katwijk (Nieuw Valkenburg), Nissewaard (Binnenstad Spijkenisse) en Zoetermeer (flexwonen).
- Voor 2020 had de Vliegende Brigade € 0,5 mln budget en daarvan is zo’n € 0,24 mln besteed aan Vliegende Brigade trajecten in 2020. Een aantal van deze trajecten zal door lopen in 2021. Alle trajecten zijn met cofinanciering door gemeenten.
- Voortzetting Vliegende Brigade voor de periode 2021-2022 met een bijdrage van € 6,2 mln van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK).
- 11 projecten van gemeenten gestart waardoor ruim 24.000 woningen in Zuid-Holland sneller gebouwd kunnen worden met een bijdrage van ruim € 165 mln van de 1e tranche Woningbouwimpuls BZK.
B. Vergroting van de harde plancapaciteit aan betaalbare woningbouw binnen de geplande binnenstedelijke gebiedsontwikkelingen door inzet van de versnellingsaanpak locaties. In deze gebiedsontwikkelingen spelen vaak vraagstukken rond verdichting en transformatie van verouderde bedrijventerreinen, leegstaande kantoren en winkels naar woningen. Waar tegengestelde provinciale belangen spelen zal hierover een knoop worden doorgehakt.
Resultaten:
In verschillende grootschalige gebiedsontwikkelingen waar grote aantallen woningen zijn gepland geeft de provincie extra inzet om de bouw te versnellen. In deze locaties spelen vraagstukken rond combinaties van betaalbare woningbouw, behoud van werklocaties, nieuwe vormen van mobiliteit, energietransitie en klimaatadaptatie. Vanwege het bovenlokale belang van de locaties levert de provincie inzet om te komen tot afgewogen integrale keuzes en versnelling in de planvorming. Locaties waar in 2020 inzet is gegeven zijn: Leiden-Stationsgebied, Den Haag-Binckhorst, Delft-Schieoevers, Rijswijk-Plaspoelpolder, Lansingerland-Wilderszijde, Capelle aan den IJssel-Nieuw Rivium, Barendrecht-Stationstuinen, Dordrecht/Zwijndrecht-Spoorzone en Gorinchem-Vleugels.
Realisatie van woningbouw op de twee grote woningbouwlocaties buiten bestaand stads- en dorpsgebied, die zijn aangewezen in het provinciaal Omgevingsbeleid: Valkenhorst en Zuidplaspolder.
Resultaten:
Op 5 maart 2020 is er door de gemeenten Katwijk en Wassenaar, het Rijksvastgoedbedrijf en de provincie Zuid-Holland een bestuurlijke overeenkomst afgesloten om te komen tot woningbouw op Valkenhorst. Daarna zijn meerdere mijlpalen bereikt, waaronder aanpassing van het provinciaal Omgevingsbeleid, en nu wordt er samen gewerkt aan het bestemmingsplan en de bijbehorende MER om z.s.m. woningbouw mogelijk te maken.
In 2020 is door de gemeente Zuidplas, de provincie Zuid-Holland en de andere partners in de Grondbank RZG Zuidplas samen gewerkt aan planvorming en bestuurlijke afspraken voor woningbouw in het Middengebied van de Zuidplaspolder. Dat heeft er toe geleid dat op 30 maart 2021 GS de Bestuurlijke Overeenkomst Ontwikkeling Middengebied Zuidplaspolder voor wensen en bedenkingen aan PS hebben voorgelegd.
C. Stimuleren van bouwinnovatie (onder meer prefab en circulair bouwen).
Resultaten:
- Kansen en dilemma’s in beeld die spelen rond de opschaling van industriële woningbouw. Campagne ‘Zet de bouw aan’ gedaan en vervolgtraject gericht om industriële woningbouw op locaties toe te passen. Thema industriële woningbouw staat op de politieke agenda, zowel gemeentelijk, provinciaal als landelijk.
- In februari 2020 is de strategie Circulair Zuid-Holland ‘Samen Versnellen’ door GS vastgesteld. Zoals beschreven in de strategie zijn we de afgelopen periode aan de slag gegaan volgens een transitieaanpak. In deze transitieaanpak gaan we actief op zoek naar partijen die aan de slag willen met (delen) van het transitiethema circulair bouwen en faciliteren we de opbouw van een vernieuwersnetwerk. Dit netwerk bestaat uit vertegenwoordigers uit het bedrijfsleven, mede-overheden, kennisinstellingen en maatschappelijke organisaties. Gelijktijdig vinden projecten plaats die voeding geven aan het thema circulair bouwen en waar we van leren.
- De provincie heeft in december 2020 de City Deal Circulair en Conceptueel Bouwen ondertekend, samen met marktpartijen en mede-overheden. De komende jaren moet er veel veranderen in de manier waarop we bouwen en de materialen waarmee we dat doen. Daarbij staan modulair, demontabel en biobased bouwen centraal. Ook moeten we op zoek naar nieuwe waarderingsmethoden om circulair bouwen betaalbaar en financierbaar te maken. De ondertekenaars onderschrijven deze doelstelling en willen met een inspanningsverplichting met deze city deal een bijdrage leveren aan de transitie naar een circulaire bouweconomie, met een focus op de woningbouwopgave.
D. Betere samenwerking tussen overheid en markt stimuleren en personeelstekort in de bouwsector aanpakken.
Resultaten:
- Samenwerkingsafspraken tussen overheden, marktpartijen en corporaties in de Rotterdamse regio over op peil houden van de woningbouwproductie.
- Lancering van de Zuid-Hollandse woningbouwagenda, een agenderend communicatiemiddel op het thema woningbouw langs drie actielijnen, namelijk 1. Bouw snel en slim, 2. Bouw toekomstbestendig en 3. Bouw voor iedereen. Aan de hand van deze agenda is een campagne gelanceerd om via de Bouwkeet het gesprek langs die drie actielijnen te organiseren.
E. Ontwikkeling nieuw instrumentarium, waaronder de woon-werk-akkoorden, om een balans tussen wonen en werken te krijgen.
Resultaten:
Toegewerkt naar de realisatie van twee woon-werkakkoorden voor de locaties Rotterdam—Feijenoord City met compensatie in de Spaanse polder en Leiden-Werninkterrein met compensatie in de gemeente Katwijk. Beide akkoorden zijn bestuurlijk vastgesteld en in januari 2021 ondertekend. In de woon-werkakkoorden zijn afspraken opgenomen hoe om te gaan met de compensatie van werklocaties die in de genoemde gebieden binnen afgesproken termijnen verplaatst moeten worden voor nieuwe woningbouw en voorzieningen.
Betaalbare woningvoorraad op peil
- In 2020 is de subsidieregeling spreiding sociale woningbouw regio Rotterdam Zuid-Holland opengesteld. In totaal is hier € 5 mln voor beschikbaar. In 2020 is dit budget voor ongeveer de helft uitgeput. In 2020 zijn zeven aanvragen ontvangen. De regeling voorziet in een behoefte. Daarnaast is onderzocht om een vergelijkbare subsidieregeling ook te ontwikkelen voor de Haagse regio en Holland Rijnland. De daaruit volgende regelingen zijn in een vergevorderde fase, openstelling is beoogd begin Q2 van 2021. Provinciale Staten zijn hierin meegenomen.
- In 2020 hebben de ministeries van Binnenlandse Zaken, Economische Zaken & Klimaat en Financiën onderzocht in hoeverre corporaties financieel in staat zijn de maatschappelijke opgaven voor korte en lange termijn op te pakken. Dit onderzoek heeft objectief inzichtelijk gemaakt voor welke opgaven de woningcorporaties staan en welke middelen daartegenover (zouden moeten) staan. Ter uitwerking van de Woondeal Zuidelijke Randstad is apart ingezoomd op de woningwetregio Haaglanden / Midden-Holland / Rotterdam. In deze regio blijken tekorten het grootst en ontstaan ze het eerst. De regio heeft met € 25 miljard de grootste maatschappelijke opgave, waarvan tot en met 2035 circa € 10 miljard niet gerealiseerd kan worden.
- In Zuid-Holland is in 2020 het Vestia bezit overgedragen in drie Zuid-Hollandse zogenoemde Vestia-Maatwerkgemeenten: Pijnacker-Nootdorp, Barendrecht en Westland. Aan de overdracht van het Vestia bezit binnen de Zuid-Hollandse gemeenten Zuidplas en Brielle wordt nog gewerkt.
Beleidsdoel 6-2 Vitaliteit en kwaliteit in de leefomgeving
Versterken (ruimtelijke) kwaliteit en vitaliteit
- Voor een goed leef- en woonklimaat in de stad zijn er een paar specifieke voorstellen voor bijvoorbeeld klimaatadaptatie in het omgevingsbeleid gedaan. Ook is er meer aandacht voor het stedelijk gebied in de Omgevingsvisie, zo is er aan de landschappen het ‘stedelijk landschap’ toegevoegd. Deze nieuwe teksten in de Omgevingsvisie en de verordening liggen momenteel ter inzage.
- Om het gesprek over ruimtelijk kwaliteitsbeleid te voeden, was medio april 2020 de ‘Dag van de Ruimtelijke Kwaliteit’ gepland. Door corona is deze dag helaas tot twee keer toe verzet en van vorm veranderd. Uiteindelijk is dit de Maand van de Ruimtelijke Kwaliteit geworden, die in oktober heeft plaatsgevonden en op 30 oktober is afgesloten met een openbaar webinar. Tijdens dit webinar heeft de scheidend provinciaal adviseur Harm Veenenbos de resultaten via een panorama aan de gedeputeerde van ruimte en wonen overhandigd. Voor dit panorama hebben workshops in oktober op diverse actuele thema’s input geleverd.
- Bij complexe opgaven maakt de provincie gebruik van de provinciaal adviseur Ruimtelijke Kwaliteit. De provinciaal adviseur Ruimtelijke Kwaliteit heeft een cruciale rol gespeeld bij de Maand van de Ruimtelijke Kwaliteit. Daarnaast heeft de scheidend provinciaal adviseur de volgende adviezen uitgebracht:
- ‘Molens in beeld, mei 2020.
- ‘Steekterbrug’, mei 2020.
- ‘Adel verplicht, de toekomst van ruimtelijke kwaliteit in Zuid-Holland’, juni 2020.
- ‘New Deal’ Krimpenerwaard’, juli 2020 Dit betreft een bijdrage aan een rijksadvies, en deeluitwerking van ‘Het Pleidooi Groene Hart uit 2019.
- De nieuwe provinciaal adviseur Ruimtelijke Kwaliteit, Noël van Dooren, heeft uitgebracht:
- ‘Advies regionale energiestrategieën (RES) en het Groene Hart’, oktober 2020.
Aanpak klimaatbestendig en natuurinclusief bouwen en verduurzaming bestaande woningvoorraad
Door toekomstbestendig te bouwen (energieneutraal, klimaatadaptief, circulair en natuurinclusief), zetten we gelijktijdig met de woningbouwopgave stappen op verschillende grote opgaven die samen komen in de bebouwde leefomgeving. Opgaven zoals de energietransitie, de impact van toenemende weersextremen beperken, bouwontwikkelingen zonder afval en met herbruikbare grondstoffen en ruimte voor flora- en faunasoorten en natuurwaarden. Zo houden we tegelijk het bebouwd gebied leefbaar, gezond en veilig voor de mens. Aan de transities in onze gebouwde leefomgeving liggen thematische strategieën ten grondslag. In diverse coalities zijn wij daarbij met verschillende samenwerkingspartners actief: met gemeenten, projectontwikkelaars, woningbouwcorporaties, bouwers, waterschappen en natuurlijk ook particuliere huizenbezitters. Veel partijen dus met een gedeelde verantwoordelijkheid, in wisselende samenstellingen. Binnen die gedeelde verantwoordelijkheid is onze inzet om kennis te delen, om het kennisniveau in een bredere doelgroep te verhogen en de bewustwording aan te wakkeren. Zo maken we inspirerende voorbeelden en pilots mogelijk, waaraan anderen kunnen meedoen. Daarnaast werken we samen in diverse gebiedsprocessen, bijvoorbeeld voor het Landschapspark Zuidvleugel. De uitwerking hiervan is afhankelijk van het gebied. Dit kan de vorm krijgen van gedeelde uitgangspunten, een gezamenlijke toekomstvisie, een ontwikkelplan met uitvoeringsagenda tot de instelling van een kwaliteitsteam. In verschillende coalities wordt gewerkt aan het belang van een aantrekkelijk, beleefbaar, toegankelijk groen stedelijk landschap, voor de Vlietzone, Schiezone, Drechtsteden, het Getijdenrivierengebied en de Rotte.
Beleidsdoel 6-3 Afspraken met regio’s
Afspraken over wonen en werken in de regio en een passend woningaanbod voor alle doelgroepen
- De regionale woonvisies vormen in combinatie met de regionale woningbouwprogramma’s een belangrijk fundament voor onderbouwing van de behoefte aan een woningbouwontwikkeling volgens de Ladder voor duurzame verstedelijking. Verschillende woningbouwprogramma's zijn door samenwerkende gemeenten geactualiseerd en door de provincie aanvaard. Per 1 december 2020 hebben een aantal regio’s een ‘light’ actualisatie van het regionale woningbouwprogramma ingediend. De regionale Woon Agenda Midden-Holland is in aangepaste vorm door GS aanvaard.
- Binnen de Rotterdamse regio gelden afspraken over betaalbare woningvoorraad en evenwichtige verdeling over de gemeenten in die woningmarktregio. De provincie is in gesprek met de vier gemeenten, die deze afspraken nog niet hebben ingevuld. Daarbij is een proactieve aanwijzing gegeven aan de gemeente Albrandswaard om zorg te dragen voor meer sociale woningbouw. De andere drie gemeenten (Lansingerland, Barendrecht en Westvoorne) is verzocht om voor 1 februari 2021 duidelijk te maken hoe ze aan de opgave gaan voldoen. Binnen de regio Haaglanden loopt een vergelijkbaar proces.
- Woon- werkakkoorden: in 2020 is het instrument woon-werkakkoord verder uitgewerkt en wordt er voor meerdere locaties toegewerkt naar een woon-werkakkoord. De ondertekening van twee van deze akkoorden (Rotterdam en Leidse regio) zijn in januari 2021.
- Zoals aangegeven onder beleidsdoel 4-2 hebben GS een nieuwe bedrijventerreinenstrategie vastgesteld, gericht op balans tussen vraag en aanbod van bedrijventerreinen. Deze draagt bij aan Ambitie 6 doordat de ruimte binnen bestaand stads- en dorpsgebied optimaal benut gaat worden. De provincie stimuleert waar mogelijk functiemenging (van wonen en werken) en versnelt procedures, zodat woningbouw doorgang kan vinden zonder negatieve effecten op de werkgelegenheid (bijvoorbeeld via woon-werkakkoorden). Daarnaast zet de provincie met deze bedrijventerreinenstrategie in op verdere verduurzaming en toekomstbestendig maken van de Zuid-Hollandse bedrijventerreinen.
- Qua monitoring krijgt de provincie steeds beter en dieper inzicht in de woning-, detailhandel-, kantoren- en bedrijventerreinenmarkt.
- Valkenburg: Op 5 maart 2020 zijn bestuurlijke afspraken getekend tussen de gemeenten Katwijk en Wassenaar, het Rijksvastgoedbedrijf en de provincie Zuid-Holland om 5.600 woningen op de locatie Valkenburg te bouwen. Het is de bedoeling om in 2021 een vastgesteld bestemmingsplan te hebben, zodat in 2022 de eerste woningen kunnen worden gebouwd.
- De gemeenten dienen conform de Huisvestingswet voldoende vergunninghouders te huisvesten. De provincie vervult daarbij een toezichthoudende rol. Waar nodig is de interventieladder toegepast. in 2020 hebben de gezamenlijke gemeenten 99% van de taakstelling gerealiseerd. Bij beoordeling of een gemeente in aanmerking komt voor stijging op de interventieladder is in het tweede halfjaar van 2020 rekening gehouden met de coronacrisis. Als een gemeente de taakstelling niet had gerealiseerd maar wel minstens 70% hiervan, steeg deze niet op de interventieladder. Eind 2020 hebben 36 gemeenten (meer dan) de taakstelling gehaald, de overige gemeenten bevinden zich in een fase van de interventieladder waarvan acht gemeenten in de fase afspraken maken (fase 3). Er zijn geen gemeenten waar een juridische procedure tot ‘in de plaats stelling’ is gestart.
- Vanuit het programma Huisvesting Arbeidsmigranten is een gemeentelijk netwerk arbeidsmigranten opgebouwd en is kennis ontwikkeld over de diverse facetten rond (huisvesting van) arbeidsmigranten, die breed is gedeeld. Dit ging onder andere over het aantal arbeidsmigranten, toekomstige ontwikkelingen, bouwstenen om lokaal en regionaal beleid voor huisvesting te ontwikkelen en inzichten in de woonbehoeften van de doelgroep. Het onderwerp staat meer dan voorheen op de (politieke) agenda. We zien een toename van het aantal initiatieven en aanvragen voor huisvesting van arbeidsmigranten.